Objawy
- Przez długi czas schizofrenię postrzegano jako „zaburzenie urojeniowe”; obecnie wiadomo, że jest to postępujące zaburzenie cechujące się objawami o charakterze wielowymiarowym.
W tej sekcji
Osoby ze schizofrenią mogą prezentować różne objawy, które wpływają na jakość ich życia.1
Objawy te zazwyczaj pojawiają się w młodym wieku, pomiędzy 16. a 30. rokiem życia.2
W celu postawienia diagnozy lekarz ocenia objawy. Obecnie dysponujemy wiarygodnymi narzędziami do diagnozowania schizofrenii, jak również coraz bardziej skuteczną farmakoterapią które mogą złagodzić utrzymujące się objawy przy stosunkowo niewielkim stopniu działań niepożądanych.3
Objawy schizofrenii można podzielić na trzy podstawowe kategorie:2
Objawy pozytywne
Objawy negatywne
Zaburzenia funkcji poznawczych
Co to są objawy pozytywne schizofrenii?
U osób chorych na na schizofrenię wystąpienie objawów pozytywnych oznacza nietypowe zachowania oraz poczucie utraty kontaktu z niektórymi aspektami rzeczywistości.2 U większości chorych objawy te pojawiają się i ustępują, ale mogą też utrzymywać się przez dłuższy czas.2 Objawy te często pozostają niezauważone.2 Wśród objawów pozytywnych można wyróżnić:
Halucynacje (omamy): są to spostrzeżenia zmysłowe pojawiające się bez bodźca, doświadczanie rzeczy, zjawisk, które nie istnieją. Osoby chore mogą widzieć, słyszeć, wyczuwać węchem, smakować lub czuć rzeczy, które nie są prawdziwe. Bardzo charakterystyczne jest słyszenie głosów, które może utrzymywać się przez długi czas zanim rodzina lub znajomi zauważą coś niepokojącego.2
Urojenia: są to sądy, opinie, przekonania niezgodne z rzeczywistoscią. Osoby chore mogą mieć błędne przekonania o istnieniu rzeczy, zjawisk, czy wydarzeń wokół nich . Na przykład może wydawać im się, że są w niebezpieczeństwie, albo że są obmawiane przez innych, choć w rzeczywistości takie sytuacje nie mają miejsca. 2
Zaburzenia myślenia: sposób myślenia osób może wydawać się nielogiczny. Osoby te mogą mieć one trudności w organizowaniu swoich myśli, nierzadko przestają mówić w środku zdania. 2
Zaburzenia ruchowe: osoby mogą wykonywać nieprawidłowe lub powtarzające się ruchy ciała, a w rzadkich przypadkach mogą okresowo zastygać w bezruchu (katatonia). 2
Objawy negatywne w schizofrenii?
U osób dotkniętych schizofrenią wystąpienie objawów negatywnych wiąże się z doświadczeniem społecznego wycofania się oraz trudności w okazywaniu emocji.2 Objawy te mogą być trudniejsze w rozpoznaniu niż objawy pozytywne i mogą zostać pomylone z depresją lub innymi zaburzeniami.2 Doświadczenia związane z tymi objawami mogą obejmować:
Zmniejszony zakres ekspresji emocjonalnej (blady afekt)2,4
Zubożenie mowy zarówno pod względem zasobu słów, jak i przekazywanych treści (alogia)2,4
Niezdolność do odczuwania przyjemności (anhedonia)2,4
Zmniejszone potrzeby społeczne, izolacja od innych ludzi (aspołeczność) 2,4
Brak woli dążenia do czegoś, brak motywacji, poczucia celu lub zdolności do realizowania planów (awolicja)2,4
W przypadku osoby, u której zdiagnozowano schizofrenię z przewagą objawów negatywnych, lekarz ocenia, czy objawy te są pierwotne czy wtórne.5 Pierwotne objawy negatywne to objawy bezpośrednio związane ze schizofrenią, stanowią integralną część procesu chorobowego zaś wtórne objawy negatywne stanowią konsekwencję np. objawów pozytywnych.5
Wtórne objawy negatywne mogą wynikać z:
Neurologicznych skutków ubocznych wywołanych lekami, np. pozapiramidowe działania niepożądane wywołanych przez leki, np. ostra dystonia (występowanie ruchów mimowolnych powodujących skręcanie i wyginanie różnych części ciała, przez co chory przybiera często nienaturalną postawę), parkinsonizm wywołany przez leki przeciwpsychotyczne oraz trudności w poruszaniu się 5
Depresji, na przykład depresji popsychotycznej lub depresji wywołanej lekami przeciwpsychotycznymi 5
Czynników środowiskowych, np. po długim pobycie w szpitalu może wystąpić brak stymulacji społecznej 5
Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii
U niektórych pacjentów ze schizofrenią zaburzenia funkcji poznawczych są subtelne ale u innych mogą one być znacznie bardziej zaznaczone2 Zaburzenia funkcji poznawczych są niezwykle trudne do stwierdzenia; mogą wymagać specjalistycznej oceny.2 Jeśli u osoby dotkniętej schizofrenią występują zaburzenia funkcji poznawczych, może ona zauważyć:
Osłabioną zdolność do przetwarzania informacji i podejmowania decyzji,2
Trudności ze skupieniem się na konkretnym zadaniu,2
Problemy z pamięcią krótkotrwałą (roboczą).2
Jak wygląda wzorzec objawów schizofrenii?
Schizofrenia zazwyczaj zaczyna się okresem prodromalnym, trwającym od kilku dni do 18 miesięcy, podczas którego osoba dotknięta zaburzeniem może zauważyć pogorszenie się osobistego funkcjonowania oraz problemy z pamięcią i koncentracją6. Po okresie prodromalnym następuje pierwszy epizod psychozy (ang. first episode psychosis, FEP), który może objawiać się urojeniami, halucynacjami, zaburzeniami zachowania i niepokojem6.
Po FEP następuje faza rezydualna, która może trwać wiele lat i może być przerywana nawracającymi ostrymi epizodami psychotycznymi6. Ostre epizody można kontrolować poprzez zastosowanie odpowiednich metod farmakologicznych jak i psychologicznych6.
Cechą charakterystyczną schizofrenii jest różnorodność objawów jak również ich nasilenia i czasu trwania. Objawy i ich charakter mogą się w sposób znaczny różnić u poszczególnych osób dotkniętych tą chorobą6. U niektórych objawy pozytywne trwają bardzo krótko, inni mogą ich doświadczać przez lata, zaś u jeszcze innych okres prodromalny może w ogóle nie wystąpić6.
Objawy negatywne w przebiegu schizofrenii, na podst. Millan i in., 2014
Więcej informacji na temat rozpoznawania schizofrenii można znaleźć w sekcji (zakładka) dotyczącej diagnostyki.
Referencje
- Arsova S. Open Access Maced J Med Sci. 2016;4(3):388-391
- National Institute of Mental Health. Schizophrenia: https://www.nimh.nih.gov/health/publications/schizophrenia/index.shtml
- National Institutes of Health. Schizophrenia NIH Factsheet 2010: https://report.nih.gov/nihfactsheets/viewfactsheet.aspx?csid=67
- Tandon R. Current Psychiatry 2002;1(9):36-42
- Kirschner M. Schizophr Res. 2017; 186:29-38
- NICE CG 178
- Millan et al. Eur Neuropsychopharmacol. 2014; 24(5):645-92
Kliniczny przebieg choroby
Ponieważ schizofrenia nie rozwija się według ustalonego schematu, najlepszym sposobem opisania przebiegu choroby są etapy. Istnieją trzy główne fazy – faza prod
więcej…Leczenie i remisja
Po rozpoznaniu schizofrenii lekarz przeprowadzi rozmowę z diagnozowaną osobą na temat rozpoczęcia planu leczenia. Po rozpoczęciu leczenia istnieją dwa główne ce
więcej…
