Prawidłowa ciąża i urodzenie zdrowego dziecka przez kobietę chorą na schizofrenię są możliwe. Jednym z warunków jest staranne dbanie o swoje zdrowie, co później może zaowocować w opiece nad dzieckiem. Przede wszystkim należy skonsultować się z lekarzami w celu otrzymania odpowiedniego leczenia i opieki w zakresie kontrolowania schizofrenii oraz utrzymania dobrego stanu swojego zdrowia jak i dziecka, które ma się urodzić. Lekarz może doradzić najlepszy sposób postępowania w danej sytuacji, co może pomóc kobiecie poczuć się lepiej przygotowaną do ciąży oraz przyszłej roli matki i jednocześnie mieć świadomość pełnej kontroli zarówno ciąży jak i choroby. Poniżej przedstawiamy kilka porad dotyczących ciąży dla kobiet chorujących na schizofrenię.

Choć schizofrenia często występuje rodzinnie, żaden konkretny gen nie jest uważany za odpowiedzialny za wystąpienie tej choroby.¹ Bardziej prawdopodobne jest, że na ryzyko rozwoju schizofrenii wpływ mogą mieć różne kombinacje genów. Ponadto, w rozwoju schizofrenii, równie dużą rolę jak czynniki genetyczne, mogą odgrywać czynniki środowiskowe, takie jak np. stresujące wydarzenia w życiu kobiety.²

W przypadku kontroli objawów choroby poprzez leczenie farmakologiczne, należy skonsultować się z lekarzem w celu omówienia potencjalnych zagrożeń związanych z leczeniem lub brakiem leczenia schizofrenii. Dalsze przyjmowanie przepisanych leków może nieść ze sobą ryzyko dla nienarodzonego jeszcze dziecka, ale odstawienie leczenia może spowodować pogorszenie stanu zdrowia³.

Niektóre leki przeciwpsychotyczne mogą zwiększać poziom we krwi jednego z hormonów-prolaktyny⁴. Prolaktyna pomaga przygotować organizm kobiety do zajścia w ciążę, jednak zbyt duża ilość tego hormonu zmniejszać szanse zajścia w ciążę. W w związku z tym lekarz może podjąć decyzję zmiany leku⁵. Podwyższony poziom prolaktyny może również powodować zaburzenia miesiączkowania, co także może wpływać niekorzystnie na libido i płodność⁴. Ważne jest, aby skonsultować z lekarzem wybór optymalnego dla kobiety leku.

Zawsze dobrze jest mieć kogoś, z kim można porozmawiać. Rodzina, przyjaciele i znajomi mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem w czasie i po zakończeniu ciąży, jak również ze schizofrenią. Wykwalifikowane osoby zatrudnione przez różnego rodzaju instytucje oferują specjalistyczną pomoc np. terapię polegającą na rozmowie na temat kontrolowania schizofrenii.

Niezależnie od stosowania farmakoterapii warto jest skorzystać z różnych form psychoterapii. Obejmują one w szczególności terapię poznawczo-behawioralną (ang. Cognitive Behavioral Therapy, CBT), terapię akceptacji i zaangażowania (ang. Acceptance and Commitment Therapy, ACT) oraz arteterapię. Mogą one pomóc także poprzez zmianę sposobu myślenia i zachowania, sprawiając, że objawy schizofrenii będą łatwiejsze do opanowania. Terapie te mogą być pomocne także w przypadku psychozy poporodowej, rzadkiego, ale poważnego zaburzenia psychicznego, które może dotknąć kobietę w okresie tuż po urodzeniu dziecka⁶.

Leki przeciwpsychotyczne mogą powodować potencjalne skutki uboczne, a w przypadku ciąży może dodatkowo wystąpić niewielki wzrost ryzyka wystąpienia określonych powikłań.

W szeroko zakrojonym badaniu przeprowadzonym w Kanadzie wykazano, że cierpiące na schizofrenię kobiety w ciąży, w porównaniu z kobietami w ciąży bez rozpoznanej choroby psychicznej, były narażone na zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia⁷:

Liczba hospitalizacji kobiet biorących udział w badaniu była wyższa niż przeciętna. Stąd wniosek, że celowe jest opracowanie odpowiednich strategii zarządzania ryzykiem w celu wsparcia kobiet cierpiących na schizofrenię, które są w ciąży lub planują zajść w ciążę.
Oceniając stosunek ryzyka do korzyści płynący z zastosowania leków przeciwpsychotycznych, lekarz może wziąć pod uwagę (między innymi):

Ważne jest, aby postępować zgodnie z zaleceniami lekarza oraz być świadomym znaczenia kontroli objawów schizofrenii w czasie ciąży ^9,10. Otwarte i szczere rozmowy pomiędzy pacjentem i lekarzem dotyczące zagrożeń związanych z ciążą i zmianą sposobu leczenia mogą przyczynić się do zwiększenia szansy na prawidłowy przebieg ciąży.

Przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych podczas ciąży zazwyczaj nie powoduje poważnych skutków ubocznych u jeszcze nienarodzonego dziecka (np. wad wrodzonych), ale może wiązać się z przedwczesnym porodem, niską masą urodzeniową oraz noworodkowym zespołem odstawienia (z uwagi na narażenie płodu w łonie matki na działanie leków). Jednakże większość doniesień na ten temat dotyczy stosowania leków przeciwpsychotycznych starszej generacji, a nie nowszych „atypowych” leków przeciwpsychotycznych⁴. W przypadku wątpliwości dotyczących zdrowia nienarodzonego jeszcze dziecka związanych z przyjmowaniem leków należy skonsultować się z lekarzem, który oceni, czy podczas ciąży konieczna będzie zmiana leków.

Jest wiele czynników, które mogą pomóc utrzymać dobre samopoczucie podczas ciąży:

Większość leków przeciwpsychotycznych może przenikać do mleka matki, aczkolwiek w bardzo niewielkich ilościach (<3%)¹. Choć istnieją doniesienia o senności i apatii u noworodków w okresie poporodowym, w większości przypadków nie stwierdzono u nich żadnych zdarzeń niepożądanych². W celu uzyskania odpowiedzi, czy należy kontynuować przyjmowanie leków w okresie poporodowym, należy skonsultować się z lekarzem, który udzieli porady odpowiedniej do konkretnej sytuacji.

Osoba opiekująca się kobietą, która cierpi na schizofrenię i jest w ciąży, może wesprzeć ją wykonując trzy proste kroki: