Leczenie i remisja
- W przypadku schizofrenii trudno jest mówić o jednolitym dla wszystkich schemacie leczenia tej choroby. Do jej leczenia lekarz może podejść w różny sposób; po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu zaproponuje on danemu pacjentowi optymalny dla niego plan leczenia. Zawsze jednak podstawą powodzenia przyszłej terapii jest dokładne przestrzeganie przez pacjenta zaleceń lekarskich.
W tej sekcji
Leczenie
Po zdiagnozowaniu schizofrenii lekarz omawia z pacjentem/jego rodziną plan leczenia. Główne cele terapii to zmniejszenie częstości i stopnia nasilenia ostrych epizodów psychotycznych oraz poprawa jakości życia. Niezbędnym warunkiem powodzenia terapii jest ścisła współpraca pacjenta z lekarzem prowadzącym.1
Wytyczne dotyczące leczenia schizofrenii, np. wytyczne opublikowane przez NICE, zachęcają do wczesnego podjęcia leczenia już w momencie zauważenia pierwszych objawów choroby. Może to zmniejszyć ryzyko rozwoju psychozy.2
Lekarz omówi z osobą chorą na schizofrenię różne możliwości leczenia i przedstawi mu optymalną dla niego metodę leczenia. Ostateczny wybór będzie oparty o dotychczasowy wywiad, fazę leczenia oraz działania niepożądane, jakie mogą wystąpić w związku z leczeniem farmakologicznym.2
Leczenie osób chorych na schizofrenię nie ogranicza się jednak tylko do podejścia farmakologicznego. Powinno ono mieć charakter kompleksowy. Oznacza to, że oprócz leków przeciwpsychotycznych, leczenie będzie prawdopodobnie obejmować: 1
Psychoterapię
Szkolenie w zakresie umiejętności społecznych
Treningi osobiste
Wsparcie rodziny i opiekunów, różnego rodzaju treningi
Leczenie schzofrenii jest zindywidualizowane, najczęściej jednak ma ono charakter kompleksowy- obok farmakoterapii stosuje się również psychoterapię, psychoedukację a także terapię zajęciową. Obecnie nie ma jeszcze skutecznego dla wszystkich pacjentów jednego modelu leczenia schizofrenii, jednak wiele objawów można złagodzić, zaś u niektórych osób mogą one ustąpić całkowicie.
Leczenie osoby chorej na schizofrenię może obejmować:
Terapię poznawczo-behawioralną (ang. cognitive behavioral therapy, CBT)
Celem terapii CBT jest doprowadzenie pacjenta do momentu, w którym jest on w stanie sam przerwać błędne koło negatywnych myśli i wypracować sobie własne metody radzenia sobie z danym problemem.12
Zazwyczaj potrzebne może być od 8 do 20 sesji CBT, w okresie od 6 do 12 miesięcy, ale nie ma reguły- każdy pacjent może wymagać innej ilości sesji. Jedna sesja trwa zazwyczaj około pół godziny.12
Arteterapię
Arteterapia (terapia przez sztukę) może pomóc wyrazić osobie ze schizofrenią swoje doświadczenia związane z chorobą. Negatywne objawy schizofrenii mogą czasem powodować problemy ze zrozumieniem innych osób.13 Arteterapia może być dobrym sposobem na podzielenie się swoimi odczuciami z innymi , może również dać mu nową perspektywę postrzegania schizofrenii.12
Terapię rodzinną
Rodzina może odgrywać istotną rolę w pomaganiu osobie ze schizofrenią w radzeniu sobie z chorobą. Jednakże z czasem zadanie to może okazać się dla członków rodziny zbyt trudne i obciążające. Terapia rodzinna może pomóc zarówno osobie ze schizofrenią jak i jej rodzinie zrozumieć tą chorobę i lepiej sobie z nią radzić. Polega ona miedzy innymi na rozmowach ze specjalistami na temat sposobów wsparcia oraz udzielaniu praktycznych wskazówek, jak radzić sobie z pojawiającymi się licznymi problemami. Terapia rodzinna może być szczególnie pomocna w przypadku niedawnego wystąpienia epizodu ostrego.12,13
Leki
Lekarz może przepisać choremu leki przeciwpsychotyczne, których zadaniem jest leczenie występujących objawów schizofrenii. Wybór leku zależy od rodzaju i nasilenia objawów, które wystapiły u danego pacjenta. Leczenie zostanie przepisane dopiero po przeprowadzeniu przez lekarza dokładnego wywiadu i badania. Zazwyczaj stosowane w schizofrenii leki to tabletki do przyjmowania doustnego. Niektóre leki są podawane w formie zastrzyków.12 Leki przeciwpsychotyczne dzielimy na leki pierwszej i drugiej generacji. W celu uzyskania szerszych informacji na temat różnic pomiędzy tymi dwiema grupami leków, należy skonsultować się z lekarzem.
Czas, przez jaki konieczne będzie przyjmowanie leków, może być różny dla każdego pacjenta. Zalecone leki mogą spowodować wystapienie działań niepożądanych; o ich wystapieniu, zwłaszcza w przypadku dużego nasilenia, należy poinformować lekarza. Lekarz moze przepisać pacjentowi inny lek, bądż też zlecić dodatkowy, który może być pomocny w zwalczaniu objawów ubocznych12
Nie wolno jest podejmować na własną rękę decyzji przerwaniu leczenia. W przypadku przerwania terapii może dość do nasilenia się objawów schizofrenii. 12
Co to jest przestrzeganie dyscypliny przyjmowania leków i dlaczego jest ono ważne?
Odpowiednie przestrzeganie dyscypliny przyjmowania leków oznacza, że osoba chora na schizofrenię przyjmuje leki w sposób zgodny ze wskazaniami lekarza.3 Dla wielu osób chorych na schizofrenię może to być trudne; w tej grupie osób zgłaszane jest przestrzeganie dyscypliny przyjmowania leków na poziomie średnio ok. 50%. Oznacza to, że osoby te nie przyjmują połowy przepisanych im leków zgodnie ze wskazaniami.3-5
Dla osób chorych na schizofrenię zapamiętanie schematu przyjmowania leków może być trudne. Ponadto, leki mogą wywoływać skutki uboczne powodujące często duży dyskomfort , co zazwyczaj prowadzi do ich odstawienia przez chorego.6-9 Osobom tym może być trudno utrzymać również ciągłość leczenia- często wydaje im się, że nie jest ono już konieczne.9
W przypadku, gdy osoba chora na schizofrenię ma trudności z przyjmowaniem leków, powinna skonsultować się z lekarzem w celu rozważenia innych możliwości leczenia.
Nieprzyjmowanie leków lub przyjmowanie niewłaściwych dawek jest główną przyczyną nawrotów i występowania nowych epizodów psychotycznych.9
Leczenie objawów negatywnych
U osób chorych na schizofrenię często występują objawy negatywne.10 Może to być np. ograniczona chęć podejmowania rozmowy, uczestniczenia w życiu towarzyskim lub wykonywania codziennych zajęć.10
Niestety, nawet leki drugiej generacji (zwane atypowymi lekami przeciwpsychotycznymi) nie są w w pełni skuteczne w leczeniu objawów negatywnych.10
Stosowane dziś farmakologiczne leczenie schizofrenii ma na celu głównie zwalczanie objawów pozytywnych (psychozy i epizodów ostrych), a łagodzenie objawów negatywnych jest zazwyczaj dopiero następnym krokiem w leczeniu.11
Objawy negatywne mogą mieć niekorzystny wpływ na jakość życia, zatem niezwykle ważne jest, aby porozmawiać o nich z lekarzem już na wczesnym etapie leczenia.10
Oparte na dowodach naukowych wytyczne dotyczące farmakologicznego leczenia schizofrenii: zalecenia Brytyjskiego Stowarzyszenia Psychofarmakologii
Referencje
- Haller CS, Padmanabhan JL, Lizano P, Torous J, Keshavan M. Recent advances in understanding schizophrenia. F1000Prime Rep. 2014 Jul 8;6:57
- NICE CG178 https://www.nice.org.uk/guidance/cg178. [accessed August 2019]
- Bebbington PE. Int Clin Psychopharm 1995;9(Suppl.5): 41–50
- Cramer JA. Psychiatr Serv 1998;49: 196–201
- Velligan DI. Schizophr Bull 2006;32:724–742
- Byerly MJ. Psychiatric Clin North America 2007;30: 437–452
- Mitchell AJ Adv Psychiatr Treat 2007;13: 336–346
- Barnes TR and the Schizophrenia Consensus Group of the British Association for Psychopharmacology. J Psychopharmacol. 2011;25(5):567-620
- Weiden PJ. J Clin Psychiatry 2007;68(Suppl. 14): 14–19
- Sicras-Mainar A. Neuropsychiatr Dis Treat 2015:11 51–57
- Sicras-Mainar A, Maurino J, Ruiz-Beato E, Navarro-Artieda R. Impact of negative symptoms on healthcare resource utilization and associated costs in adult outpatients with schizophrenia: a population-based study. BMC Psychiatry. 2014 Aug 6;14:225
- NHS, Treatment Schizophrenia, 2016. https://www.nhs.uk/conditions/schizophrenia/treatment/ [Accessed October 2019]
- NHS, Symptoms, 2016. https://www.nhs.uk/conditions/schizophrenia/symptoms/ [Accessed October 2019]
- NICE, Psychosis and schizophrenia in adults: prevention and management, 2014. https://www.nice.org.uk/guidance/cg178/chapter/1-Recommendations#subsequent-acute-episodes-of-psychosis-or-schizophrenia-and-referral-in-crisis-2 [Accessed October 2019]
Schizofrenia w szkole i pracy
Osoby z długotrwałymi chorobami psychicznymi, w tym schizofrenią, doświadczają barier w pracy z powodu stygmatyzacji, uprzedzeń i dyskryminacji. Pomimo faktu, ż
więcej…Jak mogę pomóc osobie ze schizofren…
Poznanie schizofrenii jest ważne, aby zrozumieć fazy, objawy i przez co może przechodzić dana osoba. Istnieje wiele błędnych informacji na temat schizofrenii, w
więcej…